Activa

2023

2022

Beleggingen voor risico pensioenfonds

1

Vastgoedbeleggingen

Onder vastgoedbeleggingen zijn begrepen:

Directe vastgoedbeleggingen

1.272

1.310

Vastgoed in ontwikkeling

128

198

Indirecte vastgoedbeleggingen

2.011

1.820

Waarde 31 december

3.411

3.328

Directe vastgoedbeleggingen

Het verloop is als volgt:

Waarde 1 januari

1.310

1.391

Aankopen

9

75

Verkopen

(7)

-

Waarderingsverschillen en verkoopresultaten

(156)

42

Overige mutaties

116

-

Uitsplitsing vastgoed in ontwikkeling

-

(198)

Waarde 31 december

1.272

1.310

Vastgoed in ontwikkeling

Het verloop is als volgt:

Waarde 1 januari

198

-

Aankopen

83

-

Verkopen

-

-

Waarderingsverschillen en verkoopresultaten

(23)

-

Overige mutaties

(130)

-

Uitsplitsing vastgoed in ontwikkeling

-

198

Waarde 31 december

128

198

Indirecte vastgoedbeleggingen

Het verloop is als volgt:

Waarde 1 januari

1.820

1.112

Aankopen

468

717

Verkopen

(15)

(17)

Waarderingsverschillen en verkoopresultaten

(262)

8

Overige mutaties

-

-

Waarde 31 december

2.011

1.820

De directe vastgoedbeleggingen bestaan uit directe vastgoedbeleggingen ad € 1.272 miljoen (2022: € 1.310 miljoen) en vastgoed in ontwikkeling ad € 128 miljoen (2022: € 198 miljoen). Voor 2023 is een verloopoverzicht van vastgoed in ontwikkeling opgenomen. De vergelijkende cijfers voor het verloop­overzicht van 2022 zijn niet voorhanden, deze zijn per einde 2022 uitgesplitst.

De waarde van indirecte vastgoedbeleggingen is inclusief de ultimo 2023 nog te ontvangen dividenden ad € 0,1 miljoen (ultimo 2022: € 0,1 miljoen). Ultimo 2023 staan voor € 631miljoen aan toekomstige
verplichtingen uit in verband met vastgoedbeleggingen (ultimo 2022: € 909 miljoen).  

2

Aandelen

De post aandelen bestaat uit:

Directe beleggingen

Beursgenoteerde aandelen

13.975

12.371

Waarde 31 december

13.975

12.371

Ultimo 2023 was er € 255 miljoen aan aandelen uitgeleend (2022: € 504 miljoen).

Voor het risico van niet-teruglevering worden adequate zekerheden gevraagd en gekregen. Deze zekerheden (€ 263 miljoen aan staatsobligaties ultimo 2023 en € 522 miljoen ultimo 2022) zijn niet in de balans opgenomen. Het onderpand heeft minimaal rating AA volgens S&P.

De waarde van aandelen is inclusief de ultimo 2023 nog te ontvangen dividenden ad € 16 miljoen (ultimo 2022: € 12 miljoen).

Per 31 december 2023 wordt direct belegd in enkele aangesloten (en beursgenoteerde) ondernemingen. Deze beleggingen zijn met een aandeel van 1,3% (2022: 1,3%) van de totale beleggingen zeer beperkt van omvang. De beleggingen voldoen aan alle beleggingsrichtlijnen van PME (zoals spreiding).

Directe beleggingen in aandelen

Het verloop is als volgt:

Waarde 1 januari

12.371

21.451

Aankopen

3.287

2.221

Verkopen

(3.374)

(8.409)

Waarderingsverschillen en verkoopresultaten

1.687

(2.889)

Overige mutaties

4

(3)

Waarde 31 december

13.975

12.371

Onder overige mutaties is de mutatie in lopende interest meegenomen.

3

Vastrentende waarden

De post vastrentende waarde bestaat uit:

Obligaties

Directe beleggingen:

Obligaties, leningen op schuldbekentenis en andere waardepapieren

24.752

23.709

Hypothecaire leningen

2.595

2.489

Deposito’s en repo’s

1.905

930

Infrastructuur leningen

810

299

Overige vastrentende waarden

VGMI (Verzekeringsgroep Metaalindustrie)

877

871

Waarde 31 december

30.939

28.298

Ultimo 2023 was er voor € 1.436 miljoen aan obligaties uitgeleend (2022: € 1.393 miljoen). Voor het risico van niet-teruglevering worden adequate zekerheden gevraagd en verkregen. Deze zekerheden € 1.486 miljoen aan staatsobligaties ultimo 2023 (2022: € 1.447 miljoen) worden niet in de balans opgenomen. Het onderpand heeft minimaal een AA rating volgens S&P.

PME heeft een commitment van € 2.440 miljoen afgegeven inzake het Nederlandse Hypothekenfonds. De commitment heeft een onbepaalde looptijd. Hiervan is tot en met ultimo 2023 € 2.403 miljoen op­­genomen (2022: € 2.388 miljoen). Ultimo 2023 bedroegen de niet in de balans opgenomen beleggings­verplichtingen inzake het bedrijfsleningenfonds € 27 miljoen (ultimo 2022: € 27 miljoen).

Obligaties, leningen op schuldbekentenis en andere waardepapieren

Het verloop is als volgt:

Waarde 1 januari

23.709

31.038

Aankopen

13.351

21.200

Verkopen

(13.339)

(23.486)

Waarderingsverschillen en verkoopresultaten

1.010

(5.036)

Overige mutaties

21

(7)

Waarde 31 december

24.752

23.709

Hypothecaire leningen

Het verloop is als volgt:

Waarde 1 januari

2.489

2.629

Aankopen

14

398

Verkopen en ontvangen aflossingen

-

0

Waarderingsverschillen en verkoopresultaten

91

(536)

Overige mutaties

1

(2)

Waarde 31 december

2.595

2.489

Beleggingen in hypotheken vinden uitsluitend plaats via participaties in beleggingsfondsen.

Onder overige mutaties is de lopende interest verantwoord.

2023

2022

Deposito’s en repo’s

Het verloop is als volgt:

Waarde 1 januari

930

260

Aankopen

82.880

107.501

Verkopen en ontvangen aflossingen

(81.910)

(106.831)

Waarderingsverschillen en verkoopresultaten

-

-

Overige mutaties

5

-

Waarde 31 december

1.905

930

Onder overige mutaties is de lopende interest verantwoord.    

2023

2022

Infrastructuur leningen

Het verloop is als volgt:

Waarde 1 januari

299

171

Aankopen

495

164

Verkopen en ontvangen aflossingen

(7)

-

Waarderingsverschillen en verkoopresultaten

23

(36)

Overige mutaties

-

-

Waarde 31 december

810

299

PME heeft een commitment afgegeven van € 1.300 miljoen inzake infrastructuur leningen (2022: € 1.300 miljoen). Hiervan is in 2023 € 831 miljoen opgenomen (2022: 339 miljoen). Infrastructuur leningen betreft beleggingen in infrastructuur leningen fondsen.    

2023

2022

Overige vastrentende waarden (VGMI)

Het verloop is als volgt:

Waarde 1 januari

871

1.072

Aankopen

-

-

Verkopen en ontvangen aflossingen

(66)

(75)

Waarderingsverschillen en verkoopresultaten

72

(126)

Waarde 31 december

877

871

VGMI (Verzekeringsgroep Metaalindustrie) betreft een portefeuille met fictieve leningen met deze VGMI-tegenpartijen. In het contract liggen de karakteristieken van de genoemde fictieve leningen vast, alsmede de voorwaarden waartegen bij rente- en aflossingsbetalingen uitkeringen naar PME plaatsvinden, dan wel leningen doorgerold worden. De rente is daarbij gelijk aan 10 jaar Nederlandse staatsrente met een opslag van 14 basispunten. Overige kenmerken van de portefeuille betreffen:

• de duratie van de portefeuille is 2,8 jaar (2022: 2,8 jaar);

• een yield van 3,262% (2022: 4,056%);

• een kredietopslag van 72 basispunten (2022: 88 basispunten).

De leningen zijn onlosmakelijk aan het VGMI-contract verbonden en niet verhandelbaar.

De waardering wordt aangeleverd door de penvoerder Aegon en bepaald met behulp van een Discounted Cash Flow (DCF) berekening. De verdisconteringscurve wordt geconstrueerd met behulp van publiek verhandelde bedrijfsleningen van financiële instellingen uit representatieve (euro)landen met een naar rato (van de leningen) vergelijkbaar kredietrisico. De Aegon-waardering wordt per kwartaal door middel van een second opinion getest. In tegenstelling tot de Aegon-methodiek wordt bij de second opinion (uitgevoerd door MN) een verdisconteringscurve geconstrueerd op basis van specifieke Credit Default Swap (CDS)-spreads van de moedermaatschappijen. Indien de afwijking groter is dan 5% of omgerekend € 60 miljoen dan wordt een verschillenanalyse uitgevoerd welke wordt voorgelegd aan het Data en Waarderingscomité (DWC).

2023

2022

4

Derivaten

Per 31 december betreft het de volgende posities:

Positieve derivatenposities opgenomen onder balans activa derivaten

1.756

2.178

Negatieve derivaten opgenomen onder balans passiva derivaten (10)

(6.071)

(6.935)

Saldo positie in derivaten

(4.315)

(4.757)

Het verloop is als volgt

Waarde 1 januari

(4.757)

1.451

Aankopen

-

-

Verkopen

(200)

1.433

Waarderingsverschillen en verkoopresultaten

736

(7.612)

Overige mutaties

(94)

(29)

Waarde 31 december

(4.315)

(4.757)

Derivaten hebben bij aankoop geen waarde. Bij verkoop van een derivaat wordt geld ontvangen of betaald. Een future- contract wordt dagelijks afgerekend. Futures hebben geen financiële waarde en dus geen balanspositie ultimo 2023.

Onder overige mutaties is de mutatie in lopende interest meegenomen.

In het bovenstaande overzicht worden zowel de positieve als de negatieve derivatenposities weergegeven. Derivaten hebben bij aankoop geen waarde. Bij de verkoop van derivaten wordt geld ontvangen of betaald.

De, door middel van derivaten, verkregen posities zijn in de balans gesplitst weergegeven. De positieve posities uit hoofde van derivatencontracten zijn opgenomen onder de post derivaten (als onderdeel van de beleggingen). De negatieve posities zijn opgenomen onder de post derivaten op de passiva zijde van de balans. Per saldo bedragen de totale aan- en verkooptransacties inzake derivaten in 2023 € -200 miljoen (2022: € 1.433 miljoen).

Voor de uitvoering van het beleggingsbeleid maakt PME gebruik van derivaten. Derivaten worden in beginsel defensief gebruikt om risico’s af te dekken, maar afgeleide instrumenten worden ook ingezet om een doeltreffend portefeuillebeheer te vergemakkelijken. Voor wat betreft de risicoafdekking worden derivaten specifiek ingezet ten behoeve van afdekking van het renterisico (rentederivaten) en afdekking van het valutarisico (valutatermijncontracten).

De omvang waarin deze instrumenten zijn ingezet blijkt uit de navolgende tabel, waarin de met betrekking tot de beleggingsportefeuille door middel van derivaten per saldo verkregen posities op balansdatum gespecificeerd naar onderliggende waarde is opgenomen.

Beleggingscategorie en soort instrument

(activa en passiva gesaldeerd¹)

ultimo 2023

ultimo 2022

Nominale waarde²

Markt waarde³

Nominale waarde²

Markt waarde³

Vastrentende waarden

Rentederivaten

42.892

(4.540)

39.790

(4.947)

Valuta

Valutatermijncontracten

13.322

225

11.956

190

Overige beleggingen

Futures Index

33

-

21

-

Futures bonds

498

-

248

-

Totaal derivaten (per saldo)

(4.315)

(4.757)

1. Het betreft saldo posities van activa en passiva en dus niet de exposure (die in totaal is verantwoord onder derivaten respectievelijk derivaten op de passiva zijde van de balans).

2. De nominale waarde geeft het absolute bedrag aan waarover het contract is afgesloten.

3. De marktwaarde is de waarde als het contract ultimo jaar zou worden verkocht of teruggedraaid.    

2023

2022

5

Overige beleggingen

Hieronder zijn begrepen:

Private Equity

3.680

3.470

Andere overige beleggingen

1.339

1.147

Liquide middelen inzake beleggingen

1.503

1.106

Waarde 31 december

6.522

5.723

Private Equity

Het verloop is als volgt:

Waarde 1 januari

3.470

3.004

Aankopen

509

553

Verkopen

(385)

(343)

Waarderingsverschillen en verkoopresultaten

86

256

Waarde 31 december

3.680

3.470

Andere overige beleggingen

Het verloop is als volgt:

Waarde 1 januari

1.147

911

Aankopen

171

512

Verkopen

(46)

(340)

Waarderingsverschillen en ­verkoopresultaten

67

64

Waarde 31 december

1.339

1.147

Onder de andere overige beleggingen zijn beleggingen in infrastructuur (ultimo 2023: € 831 miljoen en ultimo 2022: € 671 miljoen) en bosbouw (ultimo 2023: € 508 miljoen en ultimo 2022: € 476 miljoen) gepresenteerd. Ultimo 2023 bedroegen de niet in de balans opgenomen beleggingsverplichtingen inzake overige beleggingen € 1.846 miljoen (ultimo 2022: € 1.675 miljoen). Deze verplichtingen zijn maximale bedragen die op basis van afgesloten contracten kunnen worden gevraagd te storten. De uiteindelijk hieruit voortvloeiende beleggingen zijn onzeker voor wat betreft werkelijke omvang en moment van opvragen.

Liquide middelen inzake beleggingen

Liquide middelen inzake beleggingen betreffen beleggingen in geldmarktfondsen en posities in
rekening-courant bij bancaire instellingen. Het betreffen liquide middelen in verband met beleggingstransacties. De schulden aan kredietinstellingen zijn verantwoord onder de verplichtingen uit hoofde van beleggingen. Het saldo van de liquide middelen inzake beleggingen (actief) en schulden bij bancaire instellingen bedraagt ultimo 2023 € 1.267 miljoen (ultimo 2022: € 745 miljoen).

Beleggingsdebiteuren en beleggingscrediteuren zijn opgenomen onder de overige vorderingen en overlopende activa respectievelijk overige schulden en overlopende passiva.    

2023

2022

Totaal beleggingen

Uitgeleende effecten

Aandelen

255

504

Vastrentende waarden

1.436

1.393

Totaal waarde uitgeleende effecten

1.691

1.897

Het pensioenfonds stelt haar beleggingsportefeuille beschikbaar voor het in bruikleen geven van ­effecten (securities lending). Aandelen en obligaties worden uitgeleend, met uitzondering van de meest kredietwaardige staatsobligaties.

Ter beperking van het risico heeft PME € 1.748 miljoen aan onderpand ontvangen (2022: € 1.968
miljoen). Het onderpand heeft minimaal rating AA volgens S&P. In de volgende tabel is een overzicht ­gegeven van het onderpand per beleggingscategorie:    

2023

2022

Onderpand

Aandelen

262

521

Vastrentende waarden

1.486

1.447

1.748

1.968

Relatie jaarrekening en beleggingsbeleid

De beleggingscategorieën zoals opgenomen in de jaarrekening wijken af van de categorieën zoals die worden gehanteerd in het beleggingsbeleid van PME. In de jaarrekening worden de beleggingen
gepresenteerd naar de aard van de financiële instrumenten. In de kerncijfers en het bestuursverslag
worden de beleggingscategorieën gepresenteerd conform de wijze waarop het (strategisch) beleggingsbeleid wordt vormgegeven. Het betreft vooral de toerekening van de derivaten en de liquide middelen. Uiteraard heeft het fonds wel altijd de beschikking over een bepaalde positie in liquide middelen. Voor het beleggings­beleid worden deze liquide posities toegewezen aan de beleggingscategorieën waar wel een strategische weging aan is toegekend. In de jaarrekening zijn de liquide middelen verantwoord onder de overige beleggingen.     

Beleggingsbeleid 2023

Jaarrekening 2023

vastgoed

aandelen

vastrentend

overig

totaal

Vastgoedbeleggingen

3.405

6

-

-

3.411

Aandelen

-

13.975

-

-

13.975

Vastrentende waarden

-

-

30.939

-

30.939

Derivaten op activa zijde balans

-

-

1.756

-

1.756

Overige beleggingen

13

3.680

1.490

1.339

6.522

Totaal beleggingen voor risico pensioenfonds

3.418

17.661

34.185

1.339

56.603

Vorderingen

3

76

5.035

-

5.114

Derivaten op passiva zijde balans

-

-

(6.071)

-

(6.071)

Verplichtingen

(5)

(20)

1.492

-

(1.517)

Totaal

3.416

17.717

31.657

1.339

54.129

Portefeuillesamenstelling
ultimo 2023

6,3%

32,7%

58,5%

2,5%

100,0%

Portefeuillesamenstelling
ultimo 2022

6.7%

32,3%

56,4%

4,6%

100,0%

2023

2022

6

Vorderingen en overlopende activa

Beleggingsdebiteuren

5.114

5.404

Premiedebiteuren

390

344

Vorderingen uit herverzekeringen

1

1

Totaal

5.505

5.749

2023

2022

Beleggingsdebiteuren

Onder deze post is opgenomen:

Vorderingen uit hoofde van onderpand

4.248

4.674

Kortlopende vorderingen

866

730

Totaal

5.114

5.404

De beleggingsdebiteuren betreffen onder andere nog af te wikkelen beleggingstransacties op balansdatum. De hoogte hiervan fluctueert op dagbasis. Deze kortlopende vorderingen zijn enkele dagen na balansdatum afgerekend. De waarde benadert de reële waarde.    

2023

2022

Premiedebiteuren

De samenstelling per 31 december is als volgt:

Te vorderen van werkgevers

391

344

Voorziening voor oninbare vorderingen

(1)

-

390

344

Het verloop van de voorziening voor oninbare vorderingen is als volgt:

Voorziening 1 januari

-

(1)

Mutatie vanwege oninbaarheid

-

-

Mutatie via staat van baten en lasten

(1)

1

Voorziening 31 december

(1)

-

De post te vorderen premiebijdragen op werkgevers heeft een looptijd korter dan één jaar (2022: korter dan één jaar). De waarde benadert de reële waarde gegeven het kortlopende karakter van deze vorderingen en het feit dat waar nodig een voorziening voor oninbaarheid is gevormd.
 

Vorderingen uit herverzekeringen

De vordering uit herverzekeringen heeft een looptijd langer dan één jaar. De post bestaat uit het
herverzekeringsdeel van de technische voorzieningen. De waarde benadert de reële waarde.    

7

Liquide middelen   

De liquide middelen betreffen posities in rekening-courant bij bancaire instellingen inzake pensioen­activiteiten. Alle tegoeden zijn direct invorderbaar en staan geheel ter vrije beschikking. PME heeft een ongebruikte (intraday) kredietfaciliteit bij de ING bank voor een totaalbedrag van € 100 miljoen.

Passiva

2023

2022

8

Stichtingskapitaal en reserves

Het verloop van de algemene reserve is als volgt:

Stand per 1 januari

4.670

4.953

Mutatie saldo baten en lasten

37

(283)

Stand per 31 december

4.707

4.670

Bestemming van het saldo van baten en lasten

Ten aanzien van de bestemming van het saldo van baten en lasten is geen bepaling opgenomen in de statuten van het fonds. Het voorstel voor de verdeling van het fondsresultaat 2023 is opgenomen onder de staat van baten en lasten. Voorgesteld wordt het resultaat € 37 miljoen toe te voegen aan de algemene reserve. Dit voorstel is verwerkt in de balans.

Vermogen

Ultimo 2023 bedraagt het pensioenvermogen van het fonds € 54.646 miljoen (2022: € 49.747miljoen). Op basis hiervan kan de dekkingsgraad als volgt worden berekend:    

2023

2022

Vermogen t.b.v. de dekkingsgraad

54.646

49.747

Totaal technische voorzieningen

49.939

45.077

Dekkingsgraad per 31 december

109,4%

110,4%

De beleidsdekkingsgraad per 31 december 2023 bedraagt 113,3% (2022: 111,7%). De beleids­dekkingsgraad is vastgesteld als het gemiddelde van de dekkingsgraden van de 12 maandeinden over de periode januari tot en met december. Dit betekent dat er wordt voldaan aan het minimaal vereiste vermogen van 104,4% (2022: 104,3%). Aangezien de beleidsdekkingsgraad nog lager is dan het
vereist vermogen, is de vermogenspositie van het pensioenfonds te karakteriseren als een reserve­tekort.    

2023

2022

Solvabiliteit

%

%

Aanwezig eigen vermogen

4.707

9,4%

4.670

10,4

Minimaal vereist eigen vermogen

2.175

4,4%

1.958

4,3

Vereist eigen vermogen

9.523

19,1%

8.947

19,8

De berekening van het vereist eigen vermogen is gebaseerd op het standaard model.

Ontwikkelingen met betrekking tot de dekkingsgraad    

2023

2022

Ontwikkeling dekkingsgraad (in procenten)

%

%

%

%

Dekkingsgraad per 1 januari

110,4

108,3

Sturingsmiddelen

Premie

0,4

(1,1)

Uitkeringen

0,3

0,2

Toeslagen

(3,7)

(5,8)

Beleggingen

5,6

(24,6)

Overige effecten

Wijziging uit hoofde van overdracht en rechten

(0,1)

0,1

Rentetermijnstructuur

(3,6)

49,2

Schattingswijziging/resultaat op actuariële uitgangspunten

(0,1)

(0,8)

Overige oorzaken

0,2

(15,1)

Dekkingsgraad per 31 december

109,4

110,4

Herstelplan

Onze beleidsdekkingsgraad is sinds 1 januari 2015 lager dan de vereiste dekkingsgraad. Op 31 december 2023 is de vereiste dekkingsgraad 119,1% (2022: 119,8%). Daarmee is sprake van een reservetekort en moeten wij een herstelplan opstellen. Zolang sprake is van een reservetekort, wordt het herstelplan jaarlijks geactualiseerd.

Ook in 2023 actualiseerden wij het herstelplan. DNB keurde dit plan ongewijzigd goed op 23 mei 2023. Uit het herstelplan blijkt dat wij binnen de gestelde maximale termijn van tien jaar beschikken over de vereiste dekkingsgraad. Wij rekenen in het herstelplan met de maximale wettelijk toegestane rendementsparameters. DNB beoordeelde het herstelplan als concreet en haalbaar en stemde met het plan in. Aangezien eind 2023 de dekkingsgraad nog steeds onder het vereiste niveau van 119,1% ligt, wordt in 2024 het herstelplan van PME opnieuw geactualiseerd en uiterlijk op 1 oktober 2024 bij DNB ingediend.

9

Technische voorzieningen  

Voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds

2023

2022

Voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds per groep van deelnemers

aantal

bedrag

x € 1 mln

aantal

bedrag

x € 1 mln

De voorziening is als volgt:

Actieve deelnemers

183.003

20.778

174.425

18.369

Gewezen deelnemers

272.917

10.592

270.087

9.833

Pensioengerechtigden

168.012

18.564

168.054

16.871

Totaal 31 december

623.932

49.934

612.566

45.073

2023

2022

Ontwikkeling voorziening pensioen­verplichtingen voor risico pensioenfonds

De ontwikkeling is als volgt:

Voorziening per 1 januari

45.073

59.326

Pensioenopbouw

1.633

2.284

Toeslagverlening

1.560

3.369

Interesttoevoeging

1.495

(297)

Onttrekking voor pensioenuitkeringen en
pensioenuitvoeringskosten

(1.487)

(1.361)

Wijziging marktrente

1.679

(18.577)

UFR-wijziging

(161)

61

Inkoop voorwaardelijke aanspraken

-

-

Wijziging uit hoofde van waardeoverdrachten

88

(55)

Schattingswijzigingen

20

396

Overige mutaties

34

(73)

Totaal mutatie voorziening pensioenverplichtingen

4.861

(14.253)

Voorziening 31 december

49.934

45.073

Pensioenopbouw

Onder pensioenopbouw is opgenomen de actuarieel berekende waarde van de diensttijdopbouw.
Dit is het effect op de voorziening pensioenverplichtingen van de in het verslagjaar opgebouwde ­nominale aanspraken op ouderdomspensioen en partnerpensioen. Verder is hierin begrepen het
effect van de individuele salarisontwikkeling. Er wordt geen rekening gehouden met toekomstige ­salarisontwikkelingen en/of toeslagverlening.

Toeslagverlening

De voorziening is ultimo jaar verhoogd met de toeslagen die gedurende het boekjaar of primo het
volgende verslagjaar zijn toegekend. De toeslagen worden toegepast indien en voor zover de middelen van het fonds dit naar het oordeel van het bestuur toelaten. Jaarlijks neemt het bestuur hieromtrent een besluit. In het boekjaar is besloten, gebruikmakend van de versoepelde wet- en regelgeving zoals in 2023 van toepassing (Algemene Maatregel van Bestuur), om per 1 januari 2024 een toeslag te ­verlenen van 3,26% over de opgebouwde pensioenaanspraken en -rechten van alle deelnemers.
De pensioenverplichtingen als gevolg van toeslagverlening stijgen met € 1.560 miljoen. In 2022 zijn
de pensioenen voor alle deelnemers twee keer verhoogd met 1,29% per 1 juli 2022 en 6,20% per 1 januari 2023.

Interesttoevoeging

De pensioenverplichtingen zijn opgerent met 3,264% (2021: -0,486%) op basis van de éénjaarsrente van de DNB-curve aan het begin van het verslagjaar, wat overeenkomst met een bedrag van € 1.495 miljoen.    

Onttrekking voor pensioenuitkeringen en pensioenuitvoeringskosten

Vooraf wordt een actuariële berekening gemaakt van de toekomstige pensioenuitvoeringskosten (met name excassokosten) en pensioenuitkeringen die in de voorziening pensioenverplichtingen worden opgenomen. Deze post betreft de vrijval ten behoeve van de financiering van de kosten en uitkeringen van het verslagjaar.
 

Wijziging marktrente

Per 31 december 2023 is de voorziening pensioenverplichtingen berekend met de door DNB gepubliceerde rentetermijnstructuur. De daarvan afgeleide gemiddelde fondsspecifieke interne rekenrente bedraagt ultimo 2023 2,31% (2022: 2,55%).    

UFR wijziging

In juni 2019 heeft de Commissie Parameters een aangepaste UFR-methode geadviseerd. Dit heeft een verhogend effect op de technische voorziening. DNB heeft besloten om de aangepaste UFR-parameters stapsgewijs in te voeren, waarmee de invloed van de UFR wordt gespreid. De eerste twee stappen zijn verwerkt in 2021 en 2022. DNB heeft eind 2022 besloten om op basis van het nieuwe advies van de Commissie Parameters 2022 de laatste twee stappen over te slaan en per 1 januari 2023 in een keer over te gaan op de door die commissie geadviseerde nieuwe UFR-methode. Deze wijziging is
in boekjaar 2023 verantwoord. De aangepaste UFR-methode leidt tot een daling op de technische voorziening van € 161 miljoen, dit is berekend per 31 december 2023. Het effect op de dekkingsgraad per 31 december 2023 is 0,4%-punt (positief).

Wijziging uit hoofde van overdracht van rechten

In 2023 is € 159 miljoen toegevoegd aan de voorziening pensioenverplichtingen en € 71 miljoen ­onttrokken.

Wijzigingen actuariële grondslagen

De volgende schattingswijzigingen in de actuariele grondslagen hebben in 2023 plaatsgevonden:

• Het fonds heeft voor de berekening van de voorziening pensioenverplichtingen (VPV) de onvoorwaardelijke verhoging van het pensioengrondslag van arbeidsongeschikten verhoogd van 2,00% naar 2,75%. De voorziening pensioenverplichtingen (VPV) is met € 23 miljoen toegenomen. Het effect op de dekkingsgraad op 31 december 2023 is -0,1%-punt.

• Het fonds heeft met ingang van 1 januari 2024 het opbouwpercentage verhoogd van 1,815% naar 1,875%. Hierdoor stijgt de toekomstige pensioenopbouw van arbeidsongeschikten. De stijging van de franchise per 1 januari 2024 zorgt voor een daling van de toekomstige opbouw. De voorziening pensioenverplichtingen (VPV) is met € 3 miljoen afgenomen. Het effect op de dekkingsgraad op 31 december 2023 is 0,0%.
  
  

Overige mutaties

De overige mutaties bestaan uit het resultaat op kanssystemen bij sterfte (€ -31 miljoen), arbeids­ongeschiktheid (€ 24 miljoen) en mutaties (€ 41 miljoen).    

10

Spaarfonds gemoedsbezwaarden  

Spaarfonds gemoedsbezwaarden heeft een waarde van € 5 miljoen (2022: € 4 miljoen).    

2023

2022

11

Derivaten

Onder deze post zijn opgenomen:

Verplichtingen inzake derivaten

6.071

6.935

Totaal

6.071

6.935

De derivaten bestaan uit posities die conform de eisen van RJ610 onder de passiva worden verantwoord, omdat de producten een negatieve marktwaarde hebben.    

2023

2022

12

Overige schulden en overlopende passiva

Onder deze post zijn opgenomen:

Beleggingscrediteuren

1.517

1.095

Verschuldigde loonheffing

29

26

Diverse schulden en overlopende passiva

4

2

Totaal

1.550

1.123

Beleggingscrediteuren

2023

2022

Onder deze post zijn opgenomen:

Verplichtingen uit hoofde van onderpand

398

133

Kortlopende schulden

883

601

Bancaire instellingen

236

361

1.517

1.095

De onder beleggingscrediteuren opgenomen kortlopende schulden en bancaire instellingen vloeien voort uit de beleggingsactiviteiten.

De post verschuldigde loonheffing betreft de nog af te dragen loonheffing, die maandelijks achteraf overgemaakt wordt naar de belastingdienst. De post diverse schulden en overlopende passiva heeft een looptijd korter dan één jaar (2022: korter dan één jaar). De waarde benadert de reële waarde gegeven het kortlopende karakter van de schulden en overlopende passiva. Verplichtingen uit hoofde van onderpand zijn door PME ontvangen onderpand, ter afdekking van positieve derivaten posities.
De onderpand posities zijn in lijn met de af te dekken waarde van de derivaten.